Akran Zorbalığı
Günümüzde dünyada olduğu gibi ülkemizde de okul çağı çocuk ve gençleri arasında saldırganlık olaylarının yanı sıra saldırganlığın bir türü olan zorba davranışlar da oldukça yaygın bir biçimde görülmektedir. Gerek zorbalığa maruz kalan gerekse tanık olan öğrencilerin okula karşı olumsuz tutumlar geliştirdiği, akademik başarılarında düşme olduğu, okula devam sorunu yaşadıkları, özgüven kaybı, duygusal ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanmaması nedeniyle yalnız ve çaresiz hale geldikleri, sosyal beceri eksikliği olduğu bilinmektedir. Okul yıllarında zorbalık yapan ve bunu alışkanlık haline getiren öğrencilerin ise bu davranışlarını ileriki yıllarda da sürdürdükleri, bunun diğer insanlarla olumlu ilişkiler kurma ve geliştirme becerilerini olumsuz etkilediği hatta çeşitli suç olaylarına karıştıkları saptanmıştır. Bu nedenle okullarda akran zorbalığını önlemeye dönük programların uygulanması önemli bir ihtiyaç haline gelmiştir.
Bir eylemin zorbalık olarak tanımlanabilmesi için şu üç temel ölçütün bulunması gerekmektedir:
1. Kasıtlı olarak zarar verme amacı güden saldırgan davranışlar olması,
2. Süreklilik özelliği taşıması,
3. Zorba ve kurban arasında güç dengesinin eşit olmaması gerekir.
Okullarda zorbalık sorununa karşı önlem geliştirebilmek için zorbalık olaylarına karışan tarafları tanımak ve ayırt edici özelliklerini bilmek gerekmektedir.
a) Zorbalar: Kendilerinden daha güçsüz olan öğrencilere zorbaca davrananlar.
b) Kurbanlar: Kendilerinden daha güçlü öğrencilerin zorbalıklarına uğrayanlar.
c) Hem zorba hem de kurban olanlar: Zaman zaman zorbalık yapan, bazen de başkalarının zorbalığına uğrayanlar.
Okullarda zorbalığı önleme amacıyla yapılan çalışmalar; zorbaca davranışları önleme, var olan zorbaca davranışlara müdahale etme ve durdurma, zorbaca davranışa karışan zorba ve kurban çocukları iyileştirme çalışmaları olmak üzere üç temel amaç taşımaktadır. Önleme, müdahale ve iyileştirme çalışmaları birbirinden kesin çizgilerle ayrılmamaktadır. Zorbalığa karşı yapılan çalışmalar tüm okul yaklaşımı içinde her üç temel amacı da aynı anda içermelidir.
Okullarda zorbalığı önlemeye yönelik çalışmaların temel ilkeleri hakkında ileri sürülen belli başlı maddeler şu şekilde sıralanabilir:
· Okulun zorbalık problemini kabul etmesi.
· İdareciler, öğretmenler, veliler ve öğrenciler arasında zorba/kurban problemine yönelik farkındalık sağlanması. Kurban ve zorbaya fark edildiklerinin hissettirilmesi.
· Okul ortamında olumlu kişiler arası ilişkiler geliştirilmesi ve özellikle zorbaca davranışların kabul edilemeyeceğinin ve mutlaka engelleneceği anlayışının yerleştirilmesi. Okulda kuralların net olarak tanımlanması.
· Okulun zorbalıkla nasıl baş edeceğinin açık bir şekilde ifade edilmesi. Zorbalığın tespit edilerek, uygulanacak yaptırımların açıkça ortaya konması.
· Öğrencilerin ve velilerin zorbalık olaylarını okul personeline bildirmesi için bilgilendirilmesi ve yönlendirilmesi.
· Zorba ve kurbana yardımcı olunması.
