Anayasa Nedir?
Anayasa Çeşitleri
Bazı ülkelerde yazılı, bazılarında ise yazısız genel kabul görmüş yasalar şeklindedir. Türkiye'nin de içinde bulunduğu birçok ülkelerde anayasa yazılı ve bütünsel bir şekildedir. Yazılı ve bütünsel şekilde anayasa kullanan ülkeler. "biçimsel" anlamındaki anayasaya sahiplerdir. Fakat Birleşik Krallık'ta yazılı bir anayasa yoktur. Yazılı anayasası olmayan Birleşik Krallığın anayasası "teamüli anayasa" denmektedir. Birleşik Krallık ülkesindeki temel kurumların işleyişi yüzlerce yıllık geleneklere, yasalara ve belgelere bağlı olarak düzenlenmiştir.
"Anayasalı Devlet" ve "Anayasal Devlet" ayrımı yapılırken; şekli anlamda anayasası olan devlet bu belgede modern anayasanın gereklerini yerine getirmiyorsa yani devletin temel kurumlarının nasıl işleyeceği muğlak ve daha da önemlisi kişi temel hak ve özgürlükleri tam anlamıyla güvence altında değilse devlet anayasal bir devlet sayılmamakta, sadece anayasa sahibi bir devlet anlamına gelen "anayasalı devlet" sıfatını almaktadır. Buna karşın ister teamüli ister şekli anayasa sahibi olsun eğer bir devlet temel hak ve özgürlükleri güvence altına almış ise bu devlet anayasal sayılmaktadır.
Son ayrım ise "çerçeve anayasa" ile "düzenleyici anayasa" ayrımıdır. Eğer anayasa normlarında devletin temel yapılanması hakkında ayrıntılı bilgilere giriliyor ve düzenlemeler yapılıyorsa bu düzenleyici anayasadır. Anayasa normları sadece devletin temel yapılanmasını çiziyor ve düzenlemeyi kanunlara bırakıyorsa bu ise çerçeve anayasadır.
Yazılı Anayasa
Bir anayasanın içermesi gereken ve anayasada yer alması arzu edilen tüm kuralların yetkili bir organ tarafından, usûlüne uygun olarak tek bir metin içinde toplanmasına yazılı anayasa denir.
Geleneksel Anayasa
Sürekli uygulama sonucu ortaya çıkan anayasa çeşididir. Bir devletin geleneksel anayasası olmaması anayasa alanında ortaya çıkan hiçbir yazılı belgesi olmadığı anlamına gelmez.
Teamüli Anayasalar, yazısız anayasa özelliklerinden yazılı anayasaların karşıtıdır. Teamüli Anayasaların, örf-adet kurallarının tekrarlanması suretiyle hukuka yerleşmiştir ve bağlayıcıdır. Yargı denetimine bağlı olan davranış kuralları vardır. Bu davranış kuralları ve usullerinden; devletin kuruluşu ve görevleri, faaliyetleriyle ilgili bulunanlar Anayasa adı verilen bir belgeyi oluşturur ve buna “Teamüli Anayasa” denilir.Teamüli anayasa için maddi anlamda nitelendirmesi yapılır. Yazılı olmaması yani bir belgenin yokluğu o ülkede anayasa olmadığı anlamına gelmez. Yazılı olmayan anayasanın en bilinen örneği, İngiltere'dir. İngiltere de kullanılan kurallar, belirli konuda anayasal organlar tarafından belirli bir zaman boyunca düzenli olarak tekrarlanması ile oluşmuştur.
Devletin kuruluş ve işleyiş esasları ve kişi haklarının bir kısmını yazılı kaynaklar oluşturmuştur. Anayasayı oluşturan kaynakların normlar hiyerarşisinde bulundukları yerler önem taşımaz. Önemli olan şey, kullanılan bu kaynakların anayasal düzenlemeye ilişkin olmasıdır. Teamüli Anayasaların oluşumu için objektif (maddi) unsur ve sübjektif (manevi) unsur olmak üzere iki temel şart vardır. Objektif unsur; geleneğin birdenbire ve uzunca bir süre tekrarlanması ile ortaya çıktığını açıklar. Bundan dolayı da herhangi bir konuda oluşan gelenek kolay olmamalıdır. Sübjektif unsur ise uzun süre tekrarlanması ile gelen yorumların anayasal organlar tarafından anayasa hukuku açısından kabul edilmesi ve uygulanması için bir inancın söz konusu olması gerektiğini açıklar.
Yumuşak Anayasa
Gözler yumuşak anayasayı normal yasalarla aynı usullerle ve aynı organlarca değiştirilebilen anayasa olduğunu; buna karşıtı olarak katı anayasanın ise normal yasalardan farklı organlarca ve daha zor usullerle değiştirilebilen anayasa olarak ifade edilebileceğini belirtmiştir.
Katı(Sert) Anaysa
Katı anayasa, aynı zamanda sert anayasa olarak da tanımlanmaktadır. Yazılı anayasaların hemen hepsi katı niteliktedir. Bir anayasanın içerdiği hükümler, âdi kanunların değiştirilmesinde izlenen yöntemden daha farklı bir yöntemle değiştiriliyorsa bu tür bir anayasaya katı anayasa denir.
Çerçeve anayasa
Eğer anayasa normlarında devletin temel yapılanması hakkında ayrıntılı bilgilere giriliyor ve düzenlemeler yapılıyorsa bu düzenleyici anayasadır. Anayasa normları sadece devletin temel yapılanmasını çiziyor ve düzenlemeyi kanunlara bırakıyorsa bu ise çerçeve anayasadır.
Kazuistik anayasa
Uzun ve ayrıntılı kurallardan oluşan, kesin hükümlerin belirlendiği anayasadır.