Bünyan Halısı
BÜNYAN HALISI TARİHÇESİ
Bünyan halıcılığı, Orta Asya’dan günümüze uzanan köklü bir gelenek olarak dikkat çeker. Türklerin Bünyan’a hangi tarihlerde yerleştiği kesin olarak bilinmemekle birlikte, Kuman (Kıpçak), Hazar, Saka ve Uz Türklerine ait yer adları, bu bölgenin 1071 Malazgirt Zaferi’nden çok önce Türkler tarafından mesken tutulduğunu göstermektedir. Örneğin, Saka, Erek ve Sıvgın köy adları ile Uz ve Tortin gibi mevki isimleri, Türk varlığının izlerini taşır. Bölge, 1086 yılında Mehmet Gümüştekin Gazi tarafından fethedilmiş ve Danışmentli Beyliği’nin bir parçası haline getirilmiştir.
Halı ve Anlamı
Halı kelimesi Türk kültüründe önemli bir yere sahiptir. Kaşgarlı Mahmud’un Divan-ı Lügat-it-Türk adlı eserinde, halı “Kalı” veya “Kalıng” olarak geçer. Bugün Bünyan’da kullanılan “Kalın” kelimesiyle aynı kökten geldiği düşünülen bu terim, gelin çeyizinin başlıca unsuru olan halıyı ifade etmektedir. Bu durum, “Kalıh” ve halı arasındaki ilişkiyi açıkça ortaya koymaktadır.
Gelin çeyizi, geleneklerde önemli bir yer tutar ve “kalın” olarak adlandırılan eşyalarla tanımlanırdı. Gelin evlenirken, yanında kalıcı olan halılar, üç halı, iki torba, iki kilim ve dört kapçık (torba ya da sandık) şeklinde hazırlanan çeyizle oğlan evine giderdi. Bu gelenek, Bünyan’da uzun süre devam etmiş ve kızın çeyizi “kalın” adıyla anılmıştır. Geleneksel Bünyan halılarından bazıları Kazak, Şirvan ve Buhara isimleriyle bilinir.
BÜNYAN HALISI HAKKINDA BİLGİ
Bünyan, adını el işi halılarıyla dünyaya duyurmuştur. İnce ve şık desenleri, kaliteli ipliği ve zarif motifleriyle Bünyan Halısı Türk Halıcılığının önemli bir sembolüdür.
İlçede çoğu evde halı tezgâhı bulunup, topluluk geçimini halı dokuyarak sağlamaktadır. Yapılan bu halılar ticaret merkezi olan Kayseri’de satışa sunulmaktadır. Bir ay içerisinde neredeyse altı metrekarelik bir halının dokunabileceğini söylemektedirler. Halının metrekaresinde 25 düğüm bulunmaktadır. Bünyan halılarının karakteristik özelliği, birbirine uyumlu açık renk tonları, kendine özgü desenleri vardır. Dokunan halılar, "ince çiçek buğdaylı, üzümlü, dönmeli, kirpikli" adları verilen geleneksel motifleri taşıyor. Gördes düğümüyle dokunan Bünyan halılarının çözgüsü pamuk ipliğinden yapılmaktadır.