Çölyak
ÇÖLYAK
Çölyak hastalığı bağırsaklardaki sindirimi sağlayan villus (tüysü oluşumlar) denilen yapıların bozulmasına sebep olan ve dolayısıyla da yiyeceklerdeki besinin emilmesini engelleyen ve ince bağırsakta hasarlar oluşturan bir sindirim sistemi hastalığıdır. Bu hasara buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi tahılların içerisinde bulunan gluten isimli bir protein neden olmaktadır.
Çölyak hastalığı genetik bir hastalıktır. Ailevi kalıtım söz konusudur. Hastalık yaşamının herhangi bir bölümünde ortaya çıkabilmektedir. Çölyak hastalığının literatürde; çocukluk, ergenlik, orta yaş ve yaşlılıkta ortaya çıktığı görülmüştür.
Çölyak hastalığı, vücutta immunolojik cevabı tetikleyen çevresel (gluten tüketimi) ve genetik faktörlerin birlikte rol oynaması sonucunda ortaya çıkar. Çölyak hastalığının oluşması hem genetik yakınlık hem de çevresel faktör olan glutenli gıdalar tüketmekle kendini gösterir.
Hastalık bazı bireylerde yıllarca hiç belirti vermez veya çok hafif seyredebilir ve kişi çölyaklı bir hasta olduğunu uzun süre fark etmeyebilir. Hastalık tipik belirtilerle başlayabileceği gibi çok hafif belirtilerle de seyredebilir.
Çölyak hastalığı olan çocuklarda özellikle karın ağrısı, karında şişlik, ishal, huzursuzluk, iştahsızlık, enfeksiyonlarda artış ve gelişim geriliği, kusma, kilo alamama ve boy uzamasında yavaşlama gibi tipik belirtilerle ortaya çıkabilir. İyeri yaşlarda hastalığın belirtileri daha geniş bir yelpazeye yayılır.
Yetişkinlerde görülen belirtiler şunlardır;
• Karın bölgesinde öne doğru şişkinlik
• Yaşa göre kilo azlığı
• Kas zayıflığı
• Kansızlık
• İshal
• Kusma
• Bezginlik
• Büyüme geriliği
• İştahsızlık, gaz şikayetleri
• Eklem ve kemik ağrıları
• Sinirlilik
• Ciltte kaşıntı, döküntüler
Çölyak hastalığı her yaşta teşhis edilebilmekle birlikte teşhisi zor hastalıklardan biridir. Çünkü belirtiler çoğunlukla ilişkili bir başka hastalığı da düşündürmektedir.
Çölyak hastalığının tek tedavisi ömür boyu buğday, arpa, çavdar, yulaf tahıllarında bulunan glutenden uzak sıkı bir diyettir.
Günümüzde kilogramında 20 mg'dan daha fazla gluten içermeyen gıdalar glutensiz gıda olarak kabul edilmektedir.