El Basid İsmi
Rızkı genişleten, ruhları bedenlere yayan,[796] açan, genişleten. [797]
"Bilâkis, Allah'ın elleri açıktır, dilediği gibi verir." [798]
Rızkı tutup, ruhları alan ve rızkı genişleten Allah her türlü noksanlıklardan münezzehtir.
"Kabz" kelimesi "bast" kelimesinin zıddı olup, "bast" arapçada "genişletmek" manasına gelir. Onun "kabz" manasına alınması da mümkündür.
Allah (c.c), rızkı kullarından dilediğine bol bol verir. Sübhanehu Tealâ nefisleri sürür ve sevinçle genişletir.
Basit, hayattayken cesedlerde ruhları yayan öldükten sonra ise amelleri arzetmek için kalıplara ruhu yayan demektir.
"Bast", lügatta yaymak, "baslatü" genişlik manasına gelir. Basit, geniş demektir.
Basit, Allah'ın sıfatlarından bir sıfattır. Allah, bu sıfatının bir tecellisi olarak rızkı dilediğine genişletir. Yani çok bol rızık verir. Bu sıfat Kur'ân-ı Kerim'de fazla geçmemiştir. Sıfat fiil olarak Ra'd 13/26'da şöyle geçmektedir.
"Allah rızkını dilediğine bollaştırır."[799]
Bütün varlık, Allahu teâlâ'nın kudret kabzasındadır. istediği kulundan, ihsan ettiği servet ve sâmânı, evlât ve ıyâli yahut hayat zevkini, gönül ferahlığını alıverir. O adam zenginken fakir olur, yahut evlât acısına boğulur, yahut iç sıkıntısına, ıztırap ve huzursuzluk içine düşer, işte bu haller El-Kâbıd isminin hükümleridir, istediği kuluna da yepyeni bir hayat verir, neş'e verir, rızk bolluğu verir; bu da El-Bâsıt isminin tecelliyâtıdır. Allah hakimdir, kuluna bâzan bast ile bâzan da kabz ile muamele buyurur. Bast ettiğinde de, kabz ettiğinde de hikmeti vardır. Hayat imtihandan ibarettir. Allah her kulunu bir çeşit imtihana tâbi tutar. [800]
Kula Yaraşan Şey:
Kabz vaktinde elden çıkan ni'metlerden dolayı hasbelbeşeriyye müteessir olsa bile, kendini şaşırmamak, (sabr) denilen fazileti bütün bütün kaybedecek derecede yerinmemek, bast vaktinde de şımarıp gurur ve heyecana kapılmamak, (şükr) denilen fazileti unutacak derecede sevinmemek ve bu hallerin hepsinin de Allah'ın takdiri ile Allah'tan geldiğini ve nice gizli hikmetleri bulunduğunu düşünmek, her iki halde de gönlünü Allah'ın rızâsına ve hoşnutluğuna bağlayarak kulluk vazifelerini yerine getirmekten uzaklaşmamaktır. Şu muhakkaktır ki, taşkınlığa ve şaşkınlığa kapılmadan edebi gözeten, ciddî ve ağırbaşlı insanlar, Allah'ın yardımını ve muhabbetini kazanmış olurlar.
Tenbih: El-Kâbid ism-i şerifini tek olarak okumayıp El-Bâsıt ism-i şerîfiyle beraber okumak edebe muvafıktır.[801]
[796] Prof. İzzeddin Cemel, El-Esmaü’l-Hüsna, Ravza Yayınları:186.
[797] Ali Osman Tatlısu, Esmaü’l-Hüsna Şerhi, Başak Yayınları: 80.
[798] Mâide: 5/64
[799] Prof. İzzeddin Cemel, El-Esmaü’l-Hüsna, Ravza Yayınları:186-187.
[800] Ali Osman Tatlısu, Esmaü’l-Hüsna Şerhi, Başak Yayınları: 80.
[801] Ali Osman Tatlısu, Esmaü’l-Hüsna Şerhi, Başak Yayınları: 80-81.