MAURİTS CORNELİS ESCHER
Maurits Cornelis Escher ya da kısaca M.C. Escher (1898–1972) Hollandalı bir grafik sanatçıdır. Çalışmalarında bizlere aktardığı özyinelemeler, mozaikler, farklı boyutlar ve belki de en ünlüsü imkansız yapılar her daim ilgi çekicidir. Escher, üçgen, kare, sekizgen gibi temel desenlerden çalışmalarında yararlanır. Sonrasında da onlara yansıma, öteleme ve döndürme yöntemlerini uygulayarak sayısız çeşitlilikte desen elde eder. Sanatçı, aynı zamanda bu örneklerin özgün biçimlerini bozarak onları hayvanlara, kuşlara ve diğer başka figürlere dönüştürür.
M. C. Escher ve meşhur aynası Çalışmaları 1950’lerin başına kadar dikkat çekmese de,1959’da ilk önemli sergisini açmasıyla, dünya çapında bir üne kavuştu. Hayranlarının büyük bir kısmını, onun çalışmalarının matematik ilkelerin mükemmel bir canlandırması olduğunu fark eden matematikçiler oluşturuyordu. Escher, matematiksel bir yeteneğe sahip olmadığını iddia etse de sonunda matematik ve bilimdeki bir dizi önde gelen ile kendini işbirliği yaparken buldu.
Escher için, çokyüzlü olarak bilinen düzgün katı cisimlerin ayrı bir çekiciliği vardır. Yüzeyleri, tamamen birbirinin aynı olan çokgenlerden şekillere platonik cisimler denir. Escher bu cisimleri kesiştirerek veya yıldızlaştırarak yani cisimlerinin her bir yüzeyine bir piramit yerleştirerek pek çok ilginç çalışma yapmıştır.
Escher çalışmalarında imkansız nesnelerden de yararlanır. Escher’in bu tür çalışmalarının ilginç örneklerinden biri, Roger Penrose’un imkânsız üçgen düşüncesi üzerine kuruludur. Aşağıda gördüğünüz eserinde iki tane imkânsız üçgen aynı anda kullanılmıştır. Çağlayandan akan su yukarı çıkıp tekrar aşağıya dökülmektedir.
Escher, uzun yaşamı boyunca, çoğunluğu siyah – beyaz olmak üzere 2000’den fazla çizim ve 448 taşbaskı ve ahşap gravür üretti. Hollanda Lahey’deki Escher in Het Paleis müzesi onun anısına kuruldu.
Relativite (1953) isimli çalışması, imkansız bir şekilde birbirine bağlı merdivenlerle çevrili bir binayı tasvir eder. 1954’te bu çalışmayı sergide görme şansı yakalayan matematiksel fizikçi Roger Penrose çizimden çok etkilenmiş devamında imkansız nesneler ile ilgili çalışmalarına başlamıştır.
Escher “Gerçek bilimlerde hem öğretim hem bilgi olarak cahil olsam da, meslektaşım sanatçılara kıyasla matematikçilerle daha çok ortak noktam bulunuyor” demişti. Bir öğrenci olarak matematikle çatışmış olsa da, bir grafik sanatçısı olduğunda matematiksel araştırma yürütmeye, yeni geometrik fikirler öğrenmeye, matematiksel kavramları tasvir etmeye ve matematikle ilgili sorular sormaya itilmişti. Çalışmalarının bilim topluluğu için yarattığı etkinin ölçeğini tahmin bile edemezdi.
Doris Schattschneider
Bethlehem/Pennsylvania’daki Moravian College’de matematik profesörü