Mobbing Yaptırımının Çalışan Üzerindeki Etkileri
Mobbing veya yıldırma, sindirme; genellikle yönetici olmakla beraber bir veya birkaç kişi tarafından çeşitli yollarla uygulanan bir psikolojik baskıdır. Bu baskıya örnek olarak sürekli olarak
- aşağılama,
- küçük düşürme,
- dışlanma,
- sürekli olarak taciz
kavramlarını örnek verebiliriz. Bu baskılar ahlaka ve etiğe aykırı düşmanca eylemlerdir. Mobbingin bazı türleri de mevcuttur;
1) Dikey Mobbing; genellikle üs düzey yönetici ve kurucuların kendisinden alt hiyerarşide olan çalışanlara uyguladığı bir baskı türüdür.
2) Yatay Mobbing; aynı segment ve düzeyde olan çalışanlar arasında rekabet ve kıskançlık gibi nedenlerle olan çalışanların birbirine uyguladığı bir türdür.
3) Ters Mobbing; bu türle nadiren karşılaşırız. Hiyerarşinin en alt kısmında olan işçilerin, yöneticilerine uyguladığı bir baskı ve kendini haklı çıkarma yöntemidir.
4) Dışlama ve kendini izole etmek; bu baskı türünde mağdur kişiler işyerinde sosyal olarak izole edilir, toplantılara davet edilmez veya önemli bilgilerden mahrum bırakılır. Bu durum kişinin motivasyonunu ciddi şekilde düşürerek duygusal anlamda çöküşüne sebep olur ve böylece mobbing yapan kişiler amacıma ulaşmış olurlar.
5) Kişiye en çok zarar veren mobbing türü ise sözlü ve fiziksel tacizdir. Sözlü taciz devamlı olan eleştiri, alay etme ve küçük düşürme olurken, fiziksel taciz ise genellikle itme, kakma , vurma ya da cinsel yaklaşımlarda bulunma gibi kişiyi rahatsız edebilecek fiziksel eylemleri ve şiddetleri içerir. Bu türlere maruz kalan mağdurda kalıcı psikolojik hasar ve rahatsızlıklar görülebilmektedir.
Çalıştığımız bir yer ve ortamda mobbinge uğradığımızı anlamak zor olsa da psikolojik olarak endişe, kaygı, korku ve depresyon gibi duygusal belirtilerin yanında fiziksel olarak baş ağrısı, uyku bozukluğu ve mide problemleri gibi vücudumuzun bize yansıttığı belirtilerle anlamak mümkündür.
Bu baskıların sonucunda iş yerlerinde, şirketlerde iş verimliliğinde düşüş gözlemlenebilir. Bunun sebeplerinin başında ise çalışan mağdurların motivasyonlarının olmaması sebebiyle yaptıkları işe odaklanamamaları gelir.
Mağdur tüm bunlara dayanamaz ve şikayet etmek ister ise hukuki yollara başvurabilir. Yürütülecek dava süreci için, 6100 sayılı Hukuk Mahkemeleri Kanunu’nda belirtilen hususlara uygun dilekçe hazırlayarak yetkili mahkemeye başvurulmalıdır. Yargıtay kararı ile bu davalarda zamanaşımı 2 yıl olarak belirlenmiştir. Fakat bu davalar için evrak ve belgelerin yeterli olması ve kesinlik sağlaması gerekmektedir. Çünkü bu tür davalar red edilme olasılığı yüksek olan davalardır.
Mağdur ve mağdurlar bu uygulamayı hukuki yoldan çözmek istemezlerse uygulanan türe ve baskıyla göre eylem yapabilme özgürlüğüne sahiptirler.
Bu baskılar bireysel ve kurumsal düzeyde mobbing olmak üzere ikiye ayrılır ve karşı tepki, eylemler farklılık göstermelidir. İki konuyu incelemek gerekirse;
- Bireysel olarak uygulanan mobbing mağdurları, yaşadıkları durumu açıkça ifade edebilmeli, mutlaka hem psikolojik hem de hukuki olarak gerekli destekleri aramalıdır. Yani bireysel mücadele hukuksal yolla çözülebilir.
- Kurumsal düzeyde uygulanan bir baskı söz konusu ise işyerinde mobbingi önlemek için çeşitli politikalar ve prosedürler oluşturulmalıdır.
Bu durumlara karşı tolerans tanımama politikası özümsenerek, mağdurlara bu gibi eylemlerde nasıl davranmaları konusunda eğitimler vermek ve bunun gibi bazı küçük önlemler alınabilir. Ayrıca, işyerinde mobbing vakalarını bildirmek için güvenli ve gizli bir mekanizma oluşturulmalıdır.
Son söze gelecek olursak mobbing sadece çalışanı değil yapılan işleri de etkiler. Yöneticinin tek kişiye yaptığı baskı mağdurdan doğan kin ile çevresine yayılır ve genişleyebilir buda çalışan protestolarına ve ters mobbinge sebebiyet verebilmektedir. Tüm bunların sonucu olarak işlerde aksama ve hatta şirket veya iş yerini çöküşe sürüklemeye gidebilir.
Sözün kısacası mobbing yapma yapılana da sessiz kalma!