TAKSİR
TAKSİR
Taksir, Ceza hukukunda, bir kişinin istemeyerek, ama dikkatsiz davranması veya tedbirsiz olması gibi nedenlerle suç işlemesi durumu taksir olarak ifade edilir. Taksir, kasıttan farklıdır. Bu fark taksir bilinçli ve isteyerek olan bir suç değildir. Taksirli suçlarda kişi, suçu işleme amacını gütmez ancak davranışları nedeniyle suç oluşur. Taksirli suçlara örnek olarak, bir trafik kazasında dikkatsizlik nedeniyle başkasına zarar verme, birinin sağlığını tehlikeye atma gibi durumlar verilebilir. Buradaki temel fark, suçun, kişinin niyetinden bağımsız olarak, dikkatsizlik veya özen göstermemesi nedeniyle meydana gelmesidir.
Taksir kendi içinde iki ye ayrılır.
1-Bilinçsiz Taksir; failin öngörülebilir bir neticeyi “öngörmeyerek” dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı bir hareketle fiili işlemesidir. Bilinçsiz taksir için “basit taksir” “adi taksir” gibi ifadeler de kullanılmaktadır. Örneğin, gerekli iş güvenliği önlemlerini almayarak işçi çalıştıran işveren, iş kazası neticesinde yaralanmaya neden olursa bilinçsiz taksirle insan yaralama suçu işlemiş olur.
2-Bilinçli taksir; failin “öngördüğü” neticeyi istememesine rağmen, kural ihlali yaparak veya şans, kişisel etkenlere göre hareket etmesi ile fiilin işlemesidir. Örneğin, sollama yasağı bulunan bir yolda sollama yaparak ölüme neden olan kişi bilinçli taksirle ölüme neden olma suçu nedeniyle cezalandırılır.
5237 sayılı TCK’ya göre suç; kural olarak “kast” ile işlenir. Kanun, bir fiilin taksirle işlenen hallerini açıkça suç olarak düzenlemedikçe, taksirle işlenen fiil suç olarak kabul edilemez. Bilinçsiz taksir dışındaki tüm kusur sorumluluğu hallerinde fail, hareketinin suç teşkil edecek neticesini öngörmektedir. Sadece bilinçsiz taksir halinde, fail öngörülebilir bir neticeyi öngöremediği, objektif dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davrandığı için sorumlu tutulmaktadır.
Türk Ceza Kanunu'nda taksirli suçlarda cezalar, kasıtlı suçlara göre daha hafif olabilir, ancak yine de kişinin cezai sorumluluğu söz konusu olur. Örnek olarak bir kişi hız sınırına uymayarak bir trafik kazasına yol açarsa, suç kasıtlı olarak işlenmemiştir, ancak dikkatsizlik nedeniyle bir suç meydana gelmiştir. Bu da taksirli bir suç olmaktadır. Taksirli suçların cezalandırılması, toplumsal düzenin korunması ve bireylerin daha dikkatli ve özenli davranmalarını teşvik etmek amacı taşımaktadır. Hukuk düzeninin bu alandaki amacı, olacak olan zararların önlenmesi ve toplumsal yaşamın güvenliğinin sağlanmasıdır.