Ticaret Hukuku Hakkında Genel Bilgi
Ticaret Hukuku Hakkında Genel Bilgi
Ticaret Hukuku, modern ekonomilerin temel yapı taşlarından biri olarak kabul edilir ve ticari faaliyetlerin yürütülmesinde önemli bir rol oynar. Bu hukuk dalı, işletmelerin kuruluşundan, faaliyetlerine, sözleşmelerine ve uyuşmazlıklarının çözümüne kadar geniş bir yelpazede konuları düzenlemektedir.
Ticaret Hukuku, ticari faaliyetlerde bulunan bireyler ve işletmeler arasındaki ilişkileri ve uygulanacak kuralları düzenleyen geniş bir hukuk alanıdır. Bu alanda faaliyet gösteren aktörler, ticari etkinliklerini gerçekleştiren tacirler olarak adlandırılır. Türk Ticaret Kanunu (TTK, Kanun), 13.01.2011 tarihinde yürürlüğe girdikten sonra, ticari işletme ve tacir kavramları üzerine yoğunlaşarak yapılandırılmıştır.
Bir işletmenin ticari nitelik kazanabilmesi için, esnaf işletmesi düzeyinin üzerinde gelir elde etme hedefi olmalı, işletmenin sürekliliği ve bağımsızlığı bulunmalıdır. Eğer bir kişi başka bir işletmede çalışıyor veya başkasına destek sağlıyorsa ya da işletmeyi taciri adına yönetiyorsa, o kişi tacir kabul edilmez. Tacir kavramı, TTK madde 12/1 madde içeriğinde açıklanmaktadır. Buna göre, kendi adına ve kısmen dahi olsa ticari işletme işleten kişilere tacir denir.
Ticaret Hukuku, katı bir hukuk disiplini olmaktan ziyade, adet ve örfiyat hukukuna dayalı olarak evrim geçirmiştir. Ticaret ve tacirlerin (burjuvazinin) altın dönemlerinde, loncalar şeklinde örgütlenmiş, özelleşmiş gruplara özgü yeni bir hukuk alanı olarak zuhur etmiştir. Bu hukuk dalı, “tacirlerin hukuku” şeklinde de anılır.
20. yüzyılın başında ortaya çıkan modern anlayışa göre, ticari etkinlikler artık bireysel düzeyden çıkarak daha büyük hacimli ve küreselleşen bir yapıya bürünmüştür. Bu yapıda, “ticari işletme” kavramı çeşitli unsurların bir araya gelerek oluşturduğu bir organizasyon olarak değerlendirilmeye başlanmıştır. Bu nedenle, günümüz Türk Ticaret Kanunu ticari işletmeleri temel alarak düzenlenmiştir. Kanun’da yer alan “tacir“, “ticari iş“, “ticari hüküm” ve “ticari dava” gibi kavramların oluşum süreci, “ticari işletme” faktörüne bağlıdır.
Ticaret Hukuku, kanunumuzda altı ana kategoriye ayrılmıştır: Ticari İşletme Hukuku, Şirketler Hukuku, Kıymetli Evrak Hukuku, Taşıma Hukuku, Deniz Ticareti Hukuku ve Sigorta Hukuku.
● Şirketler Hukuku, şirketlerle ilgilidir. Şirket, en az iki kişi tarafından, mal ve emekleri bir sözleşme ile birleştirerek oluşturulan bir ortaklık şeklidir. Türk Ticaret Kanunu’nda beş şirket türü tanımlanmıştır: kolektif, komandit, limited, kooperatif ve anonim şirketler. Şirketler Hukuku, bu tür şirketlerin kuruluşu, işleyişi ve sona erme süreçlerini düzenleyen hukuki kurallar bütünüdür. Şirketler Hukuku, TTK’nın 124 ile 644. maddeleri arasında düzenlenmiştir.
● Kıymetli Evrak Hukuku, senede bağlı hakların düzenlendiği ve senetsiz olarak hak iddia edilemeyen veya devredilemeyen belgeleri ele alan bir hukuk dalıdır. Kıymetli evraklar, içerdikleri hakları temsil ederek kendilerine değer kazandıran belgelerdir.
● Taşıma Hukuku, eşya ve yolcu taşıma faaliyetlerini düzenleyen bir hukuk alanıdır.
● Deniz Ticareti Hukuku, deniz üzerinde gerçekleştirilen ticari ilişkileri düzenleyen hukuk dalıdır. Bu alanda, gemi, gemi sicili, gemi ipoteği, donatan, navlun sözleşmeleri, müşterek avarya, çatma, kurtarma ve yardım, gemi alacak hakları gibi başlıklar ele alınır.
● Sigorta Hukuku, sigortacının, prim karşılığında, kişinin para ile değerlendirilebilir menfaatini tehlikeye karşı korumayı ve belirli rizikoların gerçekleşmesi durumunda tazmin etmeyi ya da bir ya da birden fazla kişinin hayat süreleriyle ilişkili olarak ya da hayatlarında meydana gelebilecek rizikolardan korunmayı ve zor durumda kalmamayı amaçlayan sözleşmeler ve bu sözleşmelerden doğan hak ve yükümlülükleri inceleyen Ticaret Hukuku’nun bir alt dalıdır.
Ticaret Hukuku, ticari faaliyetlere ve ticari işlemlere uygulanan yasal düzenlemeleri içerir. Ticaret Hukuku kapsamında, ticari işletme kavramı merkezi bir öneme sahiptir. Ticari iş, ticari hüküm, ticari dava ve ticari temsilci gibi kavramlar, ticari işletme temelinde ele alınarak tanımlanır.
Ticaret Kanunu’na göre, ticari işletme, sürekli ve bağımsız bir şekilde faaliyet gösteren ve esnaf işletmesi sınırını aşan gelir elde etmeyi amaçlayan işletmelerdir. Ticari işletmenin varlığı için dört temel unsur gereklidir: iktisadi faaliyet, devamlılık, bağımsızlık ve kapasite. Ticaret Hukuku, ticari ilişkilerde karşılaşılan sorunların çözümünde yardımcı olur ve ticari ilişkilerin hukuki düzlemde değerlendirilmesini sağlar.
Ticaret Hukuku, sadece ülke içindeki ticari faaliyetleri değil, küreselleşen Dünya’da uluslararası ticari ilişkileri de düzenler.