Endüstriyel Tasarımın Hükümsüzlüğü
Yusuf Kansu tarafından gönderildi.
Marka, coğrafi işaret, tasarım, patent, faydalı model ve geleneksel ürün adları Türk Patent ve Marka Kurumu’na yapılacak başvuru ile tescillenir. Yapılan başvurunun bültende yayımlanmasından itibaren 3 (üç) ay içinde herhangi bir itiraz yapılmaması halinde tescil işlemi kesinleşir. Tescil işlemi kesinleştikten sonra belirli koşulların mevcudiyeti halinde tasarımlar hakkında endüstriyel tasarımın hükümsüzlüğü davası açılabilir.
Kanuni Düzenleme ve Emsal Karar
SMK md.55/1: ‘’ Tasarım, ürünün tümü veya bir parçasının ya da üzerindeki süslemenin çizgi, şekil, biçim, renk, malzeme veya yüzey dokusu gibi özelliklerinden kaynaklanan görünümüdür.’’
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2017/12 E. ve 2020/141 K. sayılı kararı: ‘’Dava, endüstriyel tasarım belgesine tecavüzün tespiti, men’i ve ref’i ile endüstriyel tasarım belgesinin hükümsüzlüğü istemine ilişkindir. Uyuşmazlık; somut olayda birinci ve ikinci bilirkişi raporları arasındaki çelişki nedeniyle alınan sonraki rapora göre değil de birinci bilirkişi raporu doğrultusunda karar verilip verilemeyeceği noktasında toplanmaktadır. Bir tasarımın yeni sayılabilmesi için o tasarımın dünya çapında daha önce kamuya hiç sunulmamış olması gerekmektedir. Üçüncü bilirkişi raporu ile davalı tasarımının 1993 yılında ABD'de kamuya sunulan 5.195.975 sayılı patent karşısında yenilik vasfının bulunmadığı tespit edildiğine göre davalı tasarımının hükümsüzlük şartlarının oluştuğunun kabulü gerekmektedir. Bu nedenle her ne kadar mahkemece ilk bilirkişi raporu yetersiz bulunarak yeni bir bilirkişi incelemesi yaptırılmış, birinci ve ikinci bilirkişi raporları arasındaki çelişki nedeniyle alınan sonraki rapora göre değil de yetersiz bulunduğu kabul edilen birinci bilirkişi raporu doğrultusunda karar verilmesi doğru olmamış ise de sonucu itibariyle doğru olan direnme kararının açıklanan değişik gerekçe ve nedenlerle onanması gerekmiştir.’’
Hükümsüzlük Halleri
1)Tasarımın SMK md.55/1,2’de yer alan tasarım ve ürün tanımlarına uymaması,
2)Yeni ve ayırt edici bir tasarım olmaması,
3)Kamu düzeni ve genel ahlaka aykırı bir tasarım olması,
4)Ürünün teknik fonksiyonunun zorunlu kıldığı görünüm özellikleri içermesi,
5)Tasarımın kullanıldığı veya uygulandığı ürünün, başka bir ürüne mekanik olarak monte edilmesi veya bağlanması için belirli biçim ve boyutlarda üretilmesi zorunluluğu,
6)Tasarımın, Paris Sözleşmesi’nin 2’nci mükerrer 6’ncı maddesi kapsamında yer alan hükümranlık alametleri ile bu kapsam dışında kalan ancak kamuyu ilgilendiren, dinî, tarihî ve kültürel değerler bakımından halka mal olmuş ve ilgili mercilerin tescil izni vermediği işaretlerin, armaların, nişanların veya adlandırmaların uygunsuz kullanımını içermesi,
7)SMK md.3’te sayılan korumadan yararlanacak olan kişiler kapsamına girmeyen gerçek ve tüzel kişilerce başvuru yapılması,
8)Başvurunun kötüniyetli olarak yapılması ve bir fikri mülkiyet hakkının yetkisiz kullanımını içerdiği ispat edilmiş olması,
9) Hak sahipliğinin başka kişiye veya kişilere ait olduğu ispat edilmiş olması,
10)Kamuya açıklanan aynı veya benzer nitelikteki bir tasarımın başvuru tarihi, tescilli bir tasarımın başvuru tarihinden önce olması hallerinde tasarımın hükümsüzlüğüne karar verilebilir.
Tasarım Koruma Süreleri
Tescilsiz tasarımların koruma süresi 3 (üç), tescilli tasarımların ise koruma süresi 5 (beş) yıldır. 5 (beş) yıllık sürenin sonunda beşer yıllık yenilemelerle bu koruma süresi 25 yıla kadar uzatılabilir.
Taraflar, Zamanaşımı, Görevli ve Yetkili Mahkeme
Tasarımın hükümsüzlüğü davası, tasarımda menfaati olan kişiler tarafından, sicilde tasarım sahibi olarak görünen kişiye karşı açılabilir. Tasarım üzerinde sicilde hak sahibi olarak görünen kişiler ise davaya ihbar edilebilir. Ancak SMK md.77/1-c fıkrası için sadece önceki hak sahibi, SMK md.70 ve 73 için ise tasarım hakkına sahip kişiler tarafından açılabilir.
Tasarımın hükümsüzlüğüne ilişkin olarak koruma süresince veya tasarım hakkının sona ermesini izleyen beş yıl içinde dava açılabilir.