KAZA TESPİT TUTANAĞI NEDİR? KAZA TESPİT TUTANAĞININ İŞLEVİ NEDİR? KİM TARAFINDAN NASIL TUTULMASI GEREKİR?
Av. Merve ALTINTAŞ tarafından gönderildi.
Kaza tespit tutanağı, maddi hasarlı trafik kazalarında trafik polisi ya da resmi bir memurca tutulması zorunlu olmayan, araç sürücülerinin kendi aralarında kaza olayını, sonuçlarıyla birlikte detaylı bir şekilde belirttikleri rapordur. Kaza tespit tutanağına gerek duyulabilmesi için en az iki aracın araç söz konusu olması gerekmektedir. Çünkü tek aracın hasar gördüğü bir kazada sorumluluk da yine kazaya karışan araçla ilgili olduğundan bunun tutanağa bağlanmasında zorunluluk ve ihtiyaç bulunmamaktadır. Öte taraftan yaralanma ya da ölüm ile sonuçlanan kazalarda kaza tespit tutanağı polis tarafından tutulmalıdır. Kaza tespit tutanağı, özellikle zararın karşılanması noktasında hem sürücü ve/veya araç malikleri hem de sigorta şirketleri için önemli bir belgedir. Kaza tespit tutanağı bulunmayan maddi hasarlı trafik kazalarında olası bir başvurunuz olumsuz sonuçlanabilir.
Kaza tarihinde kazaya karışan araçların ruhsat, ehliyet ve sigorta poliçelerinin geçerli olması gerekmektedir. Bu bilgilerin, sürücülerin resmi evrakına bakılarak doldurulmasına dikkat edilmeli, sözlü beyanlarla yetinilmemelidir. Maktu tutanaklarda hangi bilginin nereye yazılacağı yer almaktadır. Bu sebeple araçlarda maktu tutanak taşınması sürücüler açısından olası bir kaza halinde kolaylık sağlayacaktır. Eğer elinizde tutanak yok ve olayı kendiniz raporlayacak iseniz mutlaka her iki araç için araç sahipleri/sürücülerinin adı-soyadı, TC kimlik numaraları, sürücü belge numaraları, adres, telefon ve diğer iletişim bilgileri; araç bilgileri, şasi numarası, araç marka ve modeli, plaka, aracın kullanım şekli/amacı ve ilgili sigorta poliçe bilgilerini eksiksiz bir şekilde doldurmanız gerekmektedir. Kaza tespit tutanağında, kaza yerinin durumu, iz ve deliller, kazaya karışan sürücüler, varsa ölü veya yaralılar, hasar ve/veya zarar, gün ve saat ile gerekli görülen diğer hususlar belirtilmek üzere düzenlenir ve olay yerinin durumu bir krokide gösterilir. Tutanağa kazazedelerin olay yerindeki ölüm veya yaralanma durumu işlenir. Son olarak kazanın oluş şeklinin her iki taraf açısından da belirtildiği sürücü beyanları yazılır ve imzalar atılır.
Kaza tespit tutanağı, kazanın meydana geliş şeklini ve ortaya çıktığı iddia edilen hasarı ortaya koyan bir rapordur. Ancak belirtmek gerekir ki bu tutanak, tek başına sürücülerin kusur oranını ya da hasarın kesin boyutunu göstermez. Kusur oranı ve derecesi, kesin olarak yargı mercilerince belirlenir.
Sürücülerden en az birinin veya tümünün ehliyeti ya da ruhsatı yoksa, araçlardan en az birinin veya tümünün trafik sigortası bulunmuyorsa, kazaya karışan araçlardan biri kamuya aitse ya da kazada kamu malına zarar verilmiş ise, sürücülerden birisi ya da tümü 18 yaşının altındaysa, kaza ölüm ya da yaralanma ile sonuçlanmışsa, alkol veya uyuşturucu madde şüphesi bulunuyorsa kaza tespit tutanağının polis tarafından doldurulması gerekmektedir. Aksi taktirde bu iddiaların ispatı mümkün olmayabilir.
Kaza tespit tutanağı ile yapılacak ilk şey, sigorta poliçesine uygun olarak sigorta şirketinden talepte bulunmaktır. Ancak uygulamada sigorta şirketlerinin, sürücülerin zararlarını tam olarak karşılamadığına sık rastlanmakta, kişilerin talepleri genellikle yargıya intikal etmektedir. Mahkemelerce kaza tespit tutanağı da dikkate alınmak üzere kaza yeniden değerlendirilmekte, uzman bilirkişilerden rapor alınmakta ve sürücülerin zararı tam ve kesin olarak belirlenerek icrai hüküm elde edilmektedir. Uzman bilirkişi raporlarının dahi yetersiz görülebileceği durumlar olduğunda vatandaşlar gerekli teknik bilgiye sahip olmayabilir. Bu nedenle mutlaka hukuki destek ve görüş alınması, ileride ortaya çıkabilecek sorunların önüne geçilmesinde fayda sağlayacaktır.
“Trafik kazalarının giderek artması karşısında sigortalıya yüklenen bu yükümlülükler de gözetilerek 2918 sayılı KTK’nın 81. maddesinde değişiklik ile maddi hasarlı kazalarda, kazaya dâhil kişilerin tümü yetkili ve görevli kişinin gelmesine gerek olmadığı görüşündeler ise, durumu aralarında yazılı olarak saptayabilirler (KTK m. 81/2). Hazine Müsteşarlığının 2007/27 sayılı Genelgesi ile de, yalnız maddi hasarla sonuçlanan trafik kazalarında, taraflara anlaşma hakkı sağlayan bir yöntem oluşturulmuştur. Bu yönteme göre, 01.04.2008 tarihinden itibaren Trafik Kanunu’na uymak koşuluyla kazaya karışan kişiler aralarında anlaşarak “Trafik Kazası Tespit Tutanağı” yerine geçecek anlaşma tutanağını düzenleyebilmekteler. Bu şekilde düzenlenen tutanak, trafik zabıtasınca düzenlenen “Trafik Kaza Tespit Tutanağı” hükmündedir.” (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, E.2017/2190, K.2020/205, T.25.02.2020)
“Hükme esas alınan rapor ile kaza tespit tutanağı arasında mübayenet bulunduğu anlaşılmakla kaza tespit tutanağı ile hükme esas alınan bilirkişi raporu arasındaki arasındaki çelişki giderilmeden hüküm kurulması isabetli değildir. Bu durumda, mahkemece, İstanbul Teknik Üniversitesi makine-trafik kürsüsünden ya da Karayolları Genel Müdürlüğü trafik-fen alanında uzman kişilerden oluşacak bilirkişi heyetinden, ayrıntılı, gerekçeli ve denetime açık rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken hükümde yazılı olduğu şekilde eksik inceleme ile karar verilmesi isabetsiz olup kararın davalı yararına bozulması gerekmiştir.” (Yargıtay 17. Hukuk Dairesi E. 2016/15844 K. 2019/7502 T. 13.6.2019)
“Karayolu üzerinde ölüm veya yaralanma ile sonuçlanıp, olay yerindeki iz ve delillerin tespit ve değerlendirilmesi sonucunda trafik kazası olduğu anlaşılan durumlarda; kazaya karışan taraf veya unsurlardan birinin, birkaçının ya da tamamının olay yerinden ayrılmış olması halinde de trafik kazası tespit tutanağı düzenlenir. Önceden meydana gelmiş veya olay yerinden kaldırılmış araçların karıştığı ve yalnız maddi hasarla sonuçlanan kazalar için trafik zabıtası ve genel kollukça hasar tespitine dair kazaya karışanlara verilmek üzere tutanak veya rapor düzenlenmez. Bu durumlarda hasar tespitleri ilgililerin sigortalarına veya yetkili mahkemelere başvurmaları suretiyle yapılır.” (Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü E.2018/375, K.2018/435, T.25.06.2018)
